Tükenmişlik Sendromu

TükenmİŞlİk Sendromu
(Burn-Out Sendromu )

     Bu sendrom, çalışanlar arasında görülen yorgunluk, hayal kırıklığı ve işi bırakma ile karakterize bir durumu tanımlamak için ortaya atılmıştır. Hiç kimseye hayır diyemeyerek altından kalkabileceğinden çok daha fazla sorumluluk yüklenen kişi sonuç olarak tükenme noktasına dayanabilir. Aşırı iş yükü ve dinlenme zamanlarının az olması, Önderlerin yetersizliği, denetim yetersizliği ya da her ikisi, Yetersiz uzman eğitimi ve yönlendirme, Yaptığı işi kontrol etme ya da etkileme duygusundan yoksun olma, Çalışanlar arasında destek ve sosyal ilişkilerin olmaması,Aşırı zor ve yoğun iş ortamı olarak sıralanabilir. Daha çok doğrudan insana hizmet eden alanlarda çalışanlarda görülmektedir. Sağlık çalışanları ve öğretmenler en fazla risk altında olan meslek gruplarıdır Tükenmişlik sendromu ile ilgili çalışmalarda, kişiye bağlı etkilerden çok, işe ve iş yerine bağlı etkiler iyi tanımlanmıştır. Elbette kişinin kişilik özellikleri, sorunlarla başa çıkma becerisi, işteki tecrübesi, yaşı, işinde maddi manevi doyuma ulaşıp ulaşmadığı, medeni hali, cinsiyet gibi faktörler tükenmişlik açısından riski etkilemektedir. Yaş ve işteki tecrübe arttıkça tükenmişliğin azaldığı saptanmıştır. Evliliğin tükenmişlik sendromundan koruyucu bir etkisi olduğu düşünülmektedir.  Kadınlarda bu sendrom daha fazla görülür. Bu sendrom kişiyi hayattan koparabilir. Tükenmişlik evlenip aile kurmuş, evle kariyer arasında veya evle iş arasında sıkışmış, 30-45 yaş arası kadınlarda çok sık görülüyor. Erkeklerde de 40-45- yaşlarında daha sık rastlanıyor, aşırı çalışan iş ev arasında sıkışmış, yaşam anlamı geliştiremeyen yaşam yorgunu kişilerde.

     Tükenme dört evre ile tanımlanmıştır. Bu evrelendirme tükenmeyi anlamayı kolaylaştıran bir bakış acısı sağlamaktadır. Aslında kişi bir evreden diğerine geçmez , sürekli bu durumdadır.

I.                  Evre: Şevk ve Coşku Evresi: Aşırı bir umutluluk, enerjide artma vardır. Kişi için mesleği her şeyin önündedir.

II.               Evre: Durağanlaşma Evresi: Bu evrede istek ve umut azalır. Mesleğinde daha önce gözüne çarpmayan sorunlar artık gözünde büyür,mesleğini sorgulamaya başlar.

III.          Evre: Engellenme Evresi: Başka insanlara yardım ve hizmet etmek için çalışmaya başlamış olan kişi, insanları, sistemi, olumsuz çalışma koşullarını değiştirmenin ne kadar zor olduğunu anlar. Yoğun bir engellenmişlik duygusu yaşar.

IV.           IV. Evre: Umursamazlık Evresi (Apati): Bu evrede, çok derin duygusal kopma ya da kısırlaşma, derin bir inançsızlık ve umutsuzluk gözlenmektedir. Mesleğini ekonomik ve sosyal güvence için sürdürmekte, ondan zevk almamaktadır. Böyle bir durumda iş yaşamı kişi için bir doyum ve kendini gerçekleştirme alanı olmaktan çok uzak, kişiye ancak sıkıntı ve mutsuzluk veren bir alan olacaktır.

Başlıca belirtiler şunlardır:

yorgunluk - bitkinlik

enerji kaybı

kronik soğuk algınlığı

baş ağrıları

uyku bozuklukları

mide bağırsak problemleri

kilo kaybı, solunum güçlüğü

psikosomatik hastalıklar

duygusal bitkinlik

kronik bir sinirlilik hali

çabuk öfkelenme

hayal kırıklığı

anksiyete

huzursuzluk

sabırsızlık

kendine olan saygısında azalma

değersizlik

eleştiriye aşırı duyarlılık

karar vermekte yetersizlik

boşluk ve anlamsızlık hissi

ümitsizlik

hatalar yapma

bazı şeyleri erteleme ya da sürüncemede bırakma

işe geç gelme

izinsiz olarak ya da hastalık nedeni ile işe gelmeme

işi bırakma eğilimi

işte ve iş dışındaki ilişkilerde bozulma

kaza ve yaralanmalarda artış

  Tükenmişlik sendromundan korunmanın yolları

• ·       iş yerinde motivasyonun arttırılmasına yönelik önlemler
• ·       işin yürütümünden kaynaklanan sorunların giderilmesi
• ·       iş yeri konforunun iyileştirilmesi
• ·       ekonomik iyileştirmelerin yapılması
• ·       çalışanlara kararlara katılabilme olanağı verilmesi
• ·       çalışanların stres yönetimi konusunda bilgilendirilmesi
• ·       iş dışındaki zamanın doyurucu geçirilmesi
• ·       keyifle yapılacak etkinliklere zaman ayırmak
• ·       spor yapmak
• ·       işi mümkün olduğunca işte bırakmak
• ·       sevdikleriyle vakit geçirmek
• ·       zamanı iyi planlayabilmek
• ·       sorun çözme becerilerini geliştirmek